Uit de online rapidcompetitie

In groep 2 van de Erasmus Rapid Onlinecompetitie troffen Wim Posthumus en Jaap van Meerkerk elkaar op 17 november twee keer.

Karel de Neef stond in deze groep met 5½ punt stijf aan kop, gevolgd door Wim en Jaap met beiden 4 punten. Beide heren moesten dus twee keer winnen. Het was superspannend, de apotheose van deze competitie.

Meestal wordt het eremetaal in deze groep verdeeld onder Wim Posthumus en Pim Kleinjan, de laatste tijd flink dwarsgezeten door ene Karel de Neef, alias Deneefjes. Maar af en toe ben ik in vorm – al geloof ik niet zo in vorm, of in vorm van de dag, hoewel ik niet ontken dat het mentale aspect soms doorslaggevend is voor een uitslag.

Al halverwege deze dag van de waarheid werd duidelijk dat Wim (alias Polerio2000) en ik (alias jaapvanmeerkerk) vanaf 19.30 uur drie toeschouwers zouden hebben! Het gehele rapidteam was dus van de partij! Geweldig toch! Helaas wist ik toen nog niet dat de heren Penning (alias Pim), Jenssmit (alias Jan Smit) en Deneefjes (alias Karel de Neef) in de groepsapp alle zetten van commentaar, tips, kansen, dreigingen et cetera zouden gaan voorzien! Dan had ik natuurlijk mijn mobiel naast het toetsenbord gelegd, haha. En dan had ik de tip van Penning tijdens de tweede partij om 21.09 uur – Tc2 uit! – zeer ter harte genomen.

De dagen voorafgaande aan deze partijen betrapte ik mezelf erop wel degelijk met een soort van mentale veldslag bezig te zijn. Lastige afwegingen waren het. Je hebt immers ‘maar’ 15 minuten. Ik wilde van tevoren bepalen wat ik wel en niet op het bord wilde krijgen. Wees eerlijk, dat doet u zelf toch ook? “Ach, ik doe maar wat!” was ooit de gevleugelde uitspraak van Arnold van Toor, mijn veel te vroeg overleden club- en leeftijdgenoot, als hij een briljante zet op het bord toverde. Ja, ja, maar ondertussen…

Wim is over het algemeen de betere rapidspeler, hoewel ik hem de laatste keer met 1½ uit 2 in vertwijfeling in Bleiswijk achterliet. Dat zegt natuurlijk niets. Maar ik wilde het toch proberen! Geen Russisch dus op zwarts 1. e4, maar mijn scherpste reactie, de Najdorf van het Siciliaans. Op 1. d4 zou ik de Grünfeld doen. Daar zag Wim – ik meen terecht – vanaf, want dan zou ik een thuiswedstrijd spelen. En ik wist dat Wim dan een oude, maar niet minder leuke, variant zou gaan spelen. Als ik zou weten te winnen, zou ik in de tweede wedstrijd op safe gaan met 1. d4. Het liep, zoals zo vaak, net even anders…

Veel schakers spreken over de Najdorf. Wat bedoelen ze dan eigenlijk en waar komt die naam vandaan? Vandaar nu eerst wat achtergrondinformatie over een beroemde schaker naar wie de gespeelde variant is genoemd! Op de foto hiernaast zien we Najdorf (1910-1997) met echtgenote in Amsterdam in 1950.

Naar deze in Polen geboren beroemde schaker is een populaire opening(svariant) genoemd. Hoewel niet de uitvinder van deze variant, wordt hij wel als de geestelijk vader ervan beschouwd. In 1939 nam zijn leven een dramatische wending. Hij speelde voor het Poolse nationale schaakteam een toernooi in Argentinië en besloot, nadat Hitler zijn vaderland Polen was binnengevallen in Argentinië te blijven. Als Jood wist hij zo aan de Holocaust te ontkomen, terwijl bijna zijn hele familie in Duitsland zou omkomen. Wat een onvoorstelbaar leed.

In 1944 naturaliseerde hij tot Argentijn en werd zeven keer kampioen van Argentinië. In de 20e eeuw hoorde hij tot de beste 10 schakers ter wereld. Hij speelde eens een blindsimultaan tegen 45 spelers (en scoorde 41 punten). Anekdote: Hij was dus gezegend met een ijzersterk (eidetisch) geheugen en onthield ook met gemak lange getallenreeksen, maar vergat waar zijn auto geparkeerd stond!

En dan nu onze partijen. In de eerste partij doe ik een poging u mee te nemen in wat er achter de zetten schuil ging. En vooral misging. Alles vanuit mijn perspectief. Soms zoekt mijn fantasie de randen van het absurde, maar dat moet u mij maar niet kwalijk nemen. Bovendien hoeft u niet alles te lezen. Speelt u dan alleen de zetten maar na!

Wim Posthumus – Jaap van Meerkerk

1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 a6 Vertrouwde zetjes zonder nadenken gespeeld, als een rituele dans. Toen werd de cadans plots onderbroken, de witspeler zette volumeknop als bij een stoelendans onverwacht op stil. Ik schrok wakker en tuurde door het venster voor me, mijn e-pion zwabberde reeds boven veld e6. Nog niet loslaten, sommeerde ik mijn wijsvinger. Wim zat kennelijk onverwacht in de denkstand.

Het maakte me nieuwsgierig en keek dwars door mijn scherm, op zoek naar een gezicht dat ik meende te moeten aftasten. Een vertrouwde bezigheid immers die we als schakers automatisch praktiseren tijdens onze wedstrijden. Ik kan op dergelijke momenten een glimlach nauwelijks onderdrukken, neem soms een zelfverzekerde houding aan, in de trant van: “Wat je ook bedenkt, kom maar op!” Een bekende peinzende blik staarde me veelzeggend aan. Een blik die het midden hield tussen vastberadenheid, die van de foto boven, en twijfel. Seconden tikten weg, mij in onzekere afwachting latend voor de keuze van de zesde zet. Wat ging het worden? Lg5 toch wel?

6. Lc4(!)

Verrassend! Handig van Wim om nu af te wijken van zijn geliefde 6. Lg5 die ik natuurlijk had voorbereid. Het is de zet waar Wim het meest in gelooft. Wim en ik hebben dit herhaaldelijk tegen elkaar gespeeld. Meestal pakten de gigantisch complexe varianten in Wims voordeel uit. Ik ben aardig bekend met zes goede voortzettingen in deze stelling, waarvan de zet van Fischer, 6. Lc4, er één is. Voor mij was deze zet, hoewel lang niet op het bord gehad, geen echte verrassing. Maar nu wel!

Eén van de vele – volgens Wim maar liefst 12 – goede voortzettingen van wit om tegen de Najdorf te spelen! Wim, die in dit verslag soms even als souffleur optreedt, merkte op dat er in Wijk aan Zee tijdens het afgelopen Tata-toernooi nog een Duits tijdschrift circuleerde waarin ze allemaal werden behandeld. Dat u dat maar weet. Een flinke klus dus om ze allemaal te kennen. Ik zou er als ik u was maar niet meer aan beginnen, aan die Najdorf!

6. .. e6 7. Lb3 Le7 8. Ld2?

Gebrek aan vingertechniek van de witspeler, zijn duim-wijsvingermotoriek liet hem even in de steek. De bedoeling was natuurlijk de wijsvinger boven veld e3 volledig te ontspannen. 8. .. Db6? Ik wist het ook zo gauw niet meer en vermoedde een misverstand. Bij navraag kwam de aap uit de mouw. Wim liet de muis iets te vlug ontsnappen en pats daar stond zijn raadsheer op d2 in plaats van e3. 9. Le3 dan toch. 9. .. Dc7 (ziezo, de stelling normaliseerde) 10. a4 Pc6 11. h3 Ld7 12. 0-0 Pa5 (0-0 of Tc8 zien er logischer uit, maar ik besloot er even mee te wachten).

13. Dd2 Pxb3 14. Pxb3 Lc6 en wilde deze stelling bereiken. Terecht, want zwart heeft nu gelijk spel.

15. f3 0-0 16. a5 Pd7 A tempo gespeeld. Ik wilde geen loper op b6 in mijn kuiten laten prikken. Toch was d5 volgens de computer een wellicht beter idee. En zodra je d5 met zwart kunt spelen, doen! 17. Df2 d5 (De computer gaf een andere variant, die ik nergens op vind slaan. Maar goed, computerschaak is vaak niet te volgen. Bovendien heb ik deze partij verloren. Dus niet zo eigenwijs wezen. Fritz gaf aan: 17. .. Pe5 18. Lb6 Dd7 19. De2 Lb5 20. Pxb5 Dxb5 21. Dxb5 axb5=) 18. exd5 Lxd5 19. Pxd5 exd5 20. Pd4 Toegegeven, een sterk veld voor het paard. Hoewel… de diagonaal a7-g1 werd nu een heerlijke voor de zwarte loper! 20. .. Lc5

21. Tfd1 Tad8 22. c3 Ziet er zo logisch uit, toch? Maar Pf5 was wat beter. Het stond nu gelijk (Het veld f5 voor het paard is altijd lekker! 22. Pf5 Lxe3 23. Pxe3). 22. .. Tfe8 23. b4 La7 Raar, want ik dacht hier wat beter te staan. De computer vond echter dat het gelijk staat. 24. Tac1 (Beter is 24. Pb5! Ik dacht dat deze zet minder goed was, maar gunde me geen tijd hem goed door te rekenen. De computer toonde a tempo het tegendeel: 24. .. Lxe3 25. Pxc7 Lxf2+ 26. Kxf2+- en de toren hangt en zwart verliest een pion).

24. .. Pe5 op weg naar het lonkende veld c4 (24. .. Lb8 levert niets op 25. Pf5 Dh2+ 26. Kf1 Dh1+ 27. Ke2 Dh2. Ik keek niet eens naar wat Fritz suggereerde, het merkwaardige 24. .. Pf6 25. Lg5 Tc8 26. Lxf6 gxf6=) 25. Lf4? f6 26. Kh1 (26. Dd2 ziet er gek uit, maar was toch de beste zet. Het paard op d4 is immers onaantastbaar.) 26. .. Dc4 27. Dg3? Pd3

Natuurlijk liet zwart die kans niet voorbijgaan 28. Lh6 g5?? Een blunder in tijdnood die zwart in de problemen bracht. Ik wilde de partij daarna beslissen met 29. Lb8 en dacht met g5 de loper op te sluiten (Het eenvoudige 28. .. Td7 zou een mogelijke winst voor zwart dichterbij gebracht hebben). 29. Lxg5 Mooi gevonden van Wim! 29. .. fxg5 (29. .. Lb8 30. f4 Pf2+) 30. Dxg5+ De witte dame toonde haar tandjes en trakteerde op prikjes met venijnig bestek. Mijn koning hing slap en ellendig aan de muis.

30. .. Kh8 31. Df6+ De laatste seconden tikten weg en ik dacht dat wit nu eeuwig schaak zou geven. Niets daarvan. Wim speelde het sterke Pf5 en eindelijk stond het paard waar het zich thuis voelt, op f5! 31. .. Kg8 32. Pf5 Pf2+ 33. Kh2 Wit dreigde niet alleen mat op g7, maar ook op h6! zag ik inmiddels… 33. .. Dc7+ 34. g3 Le3! Ziezo dacht ik, de problemen zijn opgelost!

35. Pxe3 Dat was min of meer ook zo, maar dan had ik wel Pf2xd1 moeten doen! Ik bewaarde de kalmte niet, en dat maakt mij ongeschikt voor deze discipline van de schaaksport. Toch te leuk om het alleen daarom na te laten! 35. .. Txe3?? Dag toren, prima klaargezet voor een damevorkje (Remisekansen gaf 35. .. Pxd1! 36. Txd1 De5 37. Dxe5 Txe5 38. Td3 en ondanks de kwaliteit meer had zwart nog een hele klus dit in vliegende tijdnood remise te houden). 36. Dg5+ Zwart kon opgeven.

De laatste zetten laat ik zonder commentaar zien. Ze zeggen genoeg, er was geen tijd meer over… 36. .. Dg7 37. Dxd8+ Df8 38. Dxd5+ Df7 39. Dg5+ Kf8 40. Td8+ Te8 41. Dc5+ De7 42. Txe8+ Kxe8 43. Dxf2 en zwart gaf op.

Kijk hier om de hele partij op Lichess na te spelen.

Onze tweede partij geef ik zonder persoonlijk commentaar. Het computerprogramma Lichess doet dat wel. Wim heeft dit voor de geïnteresseerden bijgeleverd en de partij is hieronder na te spelen.

Jaap van Meerkerk – Wim Posthumus

En zo eindigde dit onvergetelijke schaakavondje voor mij teleurstellend, voor Wim leverde dit resultaat de terecht gedeelde eerste plaats in onze groep. Inmiddels staan we weer klaar voor de volgende competitie, die vanaf 23 november doorloopt tot oud en nieuw. U kunt de wedstrijden live volgen, maar dan eerst even informeren op welk tijdstip van de week.

Kijk hier voor alle uitslagen en de stand in de online rapidcompetitie.

Wilt u meedoen? Laat maar weten via de mail (competitieleider@sv-erasmus.nl).

Hopelijk tot gauw!

Jaap van Meerkerk