“Ik denk met liefde en weemoed aan hem terug.” “Ik blijf hem eeuwig dankbaar voor mijn motivatie om in beweging te blijven.” “Een bijzonder vriendelijk mens, we hebben een monument van Erasmus verloren.”
Zie hier enkele van de vele reacties op het overlijden van onze clubgenoot Wim, veruit de oudste Erasmiaan, die op dinsdag 2 februari op 100-jarige leeftijd overleed.
Wim ging steeds slechter zien. Na een val, begin februari, die zijn arm ernstig verwondde, werd hij overbracht naar verpleeghuis Antonius op de Nieuwe Binnenweg, waar hij een week later overleed.
Wim kwam de laatste jaren steeds minder toe aan het met regelmaat bezoeken van de clubavonden. Ik had hem al een tijdje niet meer via de – altijd vaste – telefoon gesproken. Vanwege die ellendige corona was het ook niet echt nodig afspraken te maken voor deelname aan onze interne competitie en het daarvoor traditionele vervoer.
Maar zodra ik hem zomaar eens belde om te vragen hoe het ermee was, was dat al gauw minstens kwartier. Wim was een aangenaam anekdotische verteller en babbelde dan dus honderd 🙂 uit. “Ik zie de laatste tijd steeds slechter. Het lijkt wel of ik oud word, haha!” Dat was wel zo’n beetje zijn standaardgrap.
Iedereen die hem beter heeft gekend, en dat zijn veel clubgenoten – hij had alleen maar vrienden op de club, zal een tedere glimlach van herkenning bij het zien en luisteren naar het volgende videofragment op YouTube niet ontgaan. Chris Wolters schreef in 2019 op zijn vlog ‘Een verhaal van de Zeeuwse dienstplichtige Wim’ en maakte deze video tijdens een herdenking (vermoedelijk die van de Lancastercrash op 12 juni 1943 bij Teuge).
Wim was veel groter dan een zeer gewaardeerd en betrokken schaakclublid. Hij bezocht trouw alle ledenvergaderingen en had ook altijd een inbreng. Een inbreng die hout sneed en waarnaar geluisterd werd. Hier spreekt een oud-voorzitter, een man met bestuurlijke ervaring die van wanten weet.
Hij liet vooral ook zijn sporen na in onze samenleving, ontving diverse koninklijke onderscheidingen, was medeoprichter van onze marathon, verdedigde als 19-jarige militair ons land in 1940 tegen de inval van onze toentertijd vijandig gezinde oosterburen en zag veel van zijn kameraden sneuvelen. Hij ontving elk jaar diverse uitnodigingen voor nationale en internationale herdenkingen en kreeg het daar de laatste jaren als steeds zeldzamer wordende ex-militair steeds drukker mee. Het nam hem zeer in beslag. Zo zelfs dat ik hem af en toe probeerde in te fluisteren het wat die herdenkingen betreft kalmer aan te doen en wat afwisseling en ontspanning te zoeken door een potje te komen schaken. “Ja, ja, dat beloof ik je. Maar nu moet ik eerst nog een paar dagen naar Engeland en dat moet ik allemaal nog voorbereiden, snap je. Ik moet daar ook nog een toespraakje houden. Daarna moet ik nog een weekje naar …” Het werd zelfs zo druk dat hij er slecht van ging slapen en zijn agenda overliep. Daardoor moest hij dus een groot deel van zijn actieve deelname aan de interne competitie van onze schaakvereniging Erasmus de laatste jaren laten passeren.
Maar zodra het weer even kon belde ik hem wekelijks op om hem daarna op te halen en naar de schaakclub in Borgsate (Schiebroek) en later Arcadia (110-Morgen) te brengen. Hij stond dan om 18.45 uur al klaar bij de bushalte voor zijn appartement aan de Minervalaan omdat ik als wedstrijdleider het liefst voor 19.00 uur in de speelzaal wilde zijn. Geen enkel probleem, Wim stond er op tijd. Logisch natuurlijk als je meer dan je halve leven marathons hebt georganiseerd. Wim stak dan graag de helpende hand uit om het schaakmateriaal klaar te zetten en met tafels te schuiven. Carel Keller bracht hem dan zo gauw beiden hun partij hadden gespeeld weer naar huis. Een prima taxidienst voor de steeds slechter ziende Wim, die het eigenlijk maar niks vond om van anderen zo afhankelijk te worden.
Jaren lang kwam hij op een drafje naar de speelzaal gehold. Hij inspireerde in de jaren tachtig diverse clubleden tot meer bewegen en organiseerde wekelijks pittige trimactiviteiten. Wim had ‘één manco’, hij kon geen ruzie maken. Toen schaakvereniging Schiebroek in augustus 1977 fuseerde met schaakvereniging Westen-Regina werd Wim vanwege dit manco en bovenal vanwege zijn organiserende en communicatieve vaardigheden gevraagd voorzitter de worden van de fusieclub.
Wim Witvliet werd al in 1935 lid van Het Westen, één van de schaakverenigingen, die later is opgegaan in Erasmus. Ik ken Wim al vanaf 1977, het fusiemoment van mijn schaakclub Schiebroek met Westen-Regina, de club van Wim. In 2015 was ik begonnen met het schrijven van het boekwerkje ‘Een greep uit 50 jaar Schiebroekse schaakgeschiedenis.’ En daarin moest Wim een prominente plaats innemen. Daartoe liet ik mij graag voor een interview uitnodigen bij hem thuis. Ik citeer uit dit boek:
Interview met Witvliet
In een interview dat schrijver dezes op 4 december 2015 had met de eerste voorzitter van de fusievereniging SWR, keek Wim terug op zijn hele schaakcarrière, die in lang vervlogen tijden een aanvang nam tijdens de match om het wereldkampioenschap van Dr. Max Euwe tegen de regerend wereldkampioen Dr. A. Aljechin. Deze match werd gehouden in 1935. De eerste wedstrijd van deze historische schaakgebeurtenis vond plaats in Amsterdam, in het Carlton hotel. Het werd voor velen in Nederland een gedenkwaardige gebeurtenis met een voor de schaaksport bepaald geen ongunstige ontwikkeling. Zelfs aanhangers van de damsport gingen voorzichtig de schaakstukken beroeren. Ook een toen niet onverdienstelijke huisdammer, de 15-jarige Wim Witvliet, ging zich pas echt voor het schaken interesseren, nadat onze eigen Max Euwe de laatste zetten van de 30ste partij had gespeeld, de vereiste remise had bewerkstelligd en daarmee de wereldtitel schaken had veroverd. We schrijven dan 15 december 1935. Wim meldde zich als lid van schaakvereniging Het Westen, dat de interne wedstrijden speelde in een groot restaurant bij de Mathenesserbrug, mooi en herkenbaar gesitueerd aan het bekende Mathenesserplein.
Daar ontmoette Wim enkele jaren later tijdens een jubileumschaaktoernooi de bekende Engelse grootmeester Speelman die grote indruk op de jonge Wim maakte en de toen bekende Nederlandse meester en probleemcomponist Sammelius en meester Mulder. Dat is dan waarschijnlijk het 15 jarig bestaan van SV Het Westen, opgericht in 1924, geweest. In 1977 stelden onder andere het lid A. Schaap, je weet wel van die ijzerwarenzaak op de 1e Middellandstraat, en Maarten Dijkshoorn voor om Wim te vragen als de nieuwe voorzitter van de fusieclub SWR. De drie zittende voorzitters vonden dat een prima idee. Wim eindigde zijn openingsspeech met het uitspreken van de wens elkaar over een jaar weer gezond en wel de hand te kunnen schudden. Schaken doen we immers voor ons plezier en genoegen en hopelijk het komende jaar in goede gezondheid, aldus Wim.
Wim is twee keer kampioen geworden van het GEB (Gemeentelijk Energie Bedrijf), had recht op het eerste bord bij de wedstrijden in de bedrijfsschaakcompetitie, maar maakte op verzoek van de wedstrijdleider beleefd plaats voor zijn directeur Maas, die huishoudelijk niet meespeelde. Die hield hij op deze manier te vriend en legde zijn carrière zodoende niet in de waagschaal.
De Trimperikelen gaan terug naar de tijd dat marathon-organisator Wim Witvliet de jonge schaakhonden van de club wekelijks vanaf hoek Abeelweg-Hazelaarweg op de maandagavond conditioneel afpeigerde. Arnold van Toor (met echtgenote), Evert van den Hooven, Victor Hooftman, Wil de Boer, Oosterling, Maarten Dijkshoorn (met echtgenote). Naar verluidt zijn ook Kees van Zetten, Hans van der Neut, Willem van de Wel, Bram de Knegt, Cees la Rivière en Rick van Calmthout allen lid van deze trimclub geweest. Volgens Wim deden zelfs vijf dames mee aan dit gebeuren en namen de deelnemers altijd een vuilniszak mee waarop grondoefeningen in het Kralingse Bos werden gedaan.
Al jaren de oudste
Wim is al jaren het oudste clublid. Na zijn damperiode in de jaren 30 bekeerde hij zich tot het schaken in 1935 op het moment dat Euwe wereldkampioen werd. Hij werd toen lid van SV Het Westen, dat in 1958 met Regina tot Westen-Regina fuseerde, vervolgens in 1977 met SV Schiebroek werd omgedoopt tot Schiebroek/Westen-Regina (SWR). In 2005 fuseerde die club met Hillegersberg en NRSG-Willem Steinitz tot Erasmus, waarvan Wim tot aan het einde van zijn leven lid bleef.
In het verslag van de tiende voorronde van de interne competitie (2019-2020) wordt verteld over een heel bijzondere schaakpartij, in scene gezet en op verzoek van de Telegraaf:
Middenin de voorbereidingen voor ons jubileumfeest, aanstaande zaterdag 16 november 2019, toch nog even tijd genomen voor een verslag van de tiende ronde. Net terug van een bijzondere ontmoeting. Met ons jongste lid Milena, 5 jaar. En met ons oudste lid Wim Witvliet, net geen 100. Het gebeuren speelde zich af om 16.00 uur, in de speelzaal van Arcadia! En, niet geheel toevallig, was de fotograaf van De Telegraaf daar ook! Hij zocht een leuke achtergrond. Ik stelde de bar voor. Vond ie een te groot gat. Nee, we namen gedrieën op zijn voorstel plaats voor de kunststof openhaard voorin de zaal, schoven rode bankjes in positie en even later zat de vijfjarige te schaken tegen de man van de honderd zomers.
Hij die in 1935 Euwe wereldkampioen zag worden, die voor een ijsje een cent betaalde. Milena, op haar knieën, schoof met wit een pion naar f3 en daarna eentje naar h4. Toch kon Wim geen narrenmat geven, want er waren ook een paar andere zetjes gedaan. Ik moest net doen of ik het allemaal erg leuk vond. Was niet moeilijk, went grappig was het zeker, maar 49 keer lachen naar de fotograaf helpt niet echt. Vooral omdat de bejaardste Erasmiaan, voor wie selfies vreemd zijn, moeilijk op een onthullende lach viel te betrappen. “Kijkt u maar even naar de camera”, verzuchtte de innemende fotograaf voor het nemen van de zoveelste kiek. Wim trok de nek even stuurs naar opzij, en eindelijk, daar was hij dan. Een betoverende glimlach. Maar toen zat de kleine meid weer niet te lachen. Ze stond immers schaak! En zo verpoosden wij tezamen voor de open haard. Maar uiteindelijk kwam het goed. Ben benieuwd welke van de 50 foto’s in de krant komt!
KNSB-onderscheiding
In september 2017 ontving Wim op de algemene ledenvergadering een onderscheiding vanwege zijn 50 jarig lidmaatschap van de KNSB. Hij kreeg uitgereikt door voorzitter Frank van Zutphen de erespeld van de KNSB opgesteld. Deze onderscheiding was aangevraagd omdat Wim al veel langer dan 50 jaar lid was van de KNSB!
Wim Witvliet was in 2017 al een tijdje het oudste lid van de RSB, en speelde toen tegen de zevenjarige Oscar Verwer een bijzondere schaakpartij. In het maandblad van de KNSB werd daarvan verslag gedaan.
Mooi evenement tussen de oudste en de jongste
Wim Witvliet (97 jaar) versus Oscar Verwer (7 jaar)
Een bijzonder evenement zaterdag 14 oktober in het kader van #ChessConnectUs, het wereldwijde schaakfestival van Judith Polgar. De 97-jarige Wim Witvliet, actief lid van onze schaakvereniging Erasmus nam het op tegen de 7-jarige Oscar Verwer, lid van RSR Ivoren Toren. De partij was in de kantine van de sportzalen van de Rotterdamse Erasmus Universiteit. Het landelijke jeugdtoernooi (het Hutton toernooi, winnaar werd de RSB!) speelde zich elders in het sportcomplex af. Ouders, RSB en KSNB waren vertegenwoordigd. De eerste zet werd verricht door de KNSB-voorzitter, Marleen van Amerongen. Het werd een spannende pot!
Oscar speelde met wit en er kwam een Siciliaan op het bord. 1. e4 c5 2. d4 cxd4 3. c3. Wim sloeg niet door en speelde ik meen e5, kwam in het nadeel en kreeg meteen een aanval over zich heen. Hij kon keepen. Op een gegeven moment had de 7-jarige Oscar het sterker kunnen spelen, dan had de aanval mogelijk wel doorgeslagen. Nu bleef Wim uiteindelijk een stuk voor, kon dameruil afdwingen. Toen was de muziek uit de stelling en streed Oscar voor een verloren zaak met een stuk minder. Wim bood genereus remise aan en de blij verbaasde pupil accepteerde direct. Er werd nog best lang nagebabbeld en Wim stal natuurlijk de show. Afgesproken werd dat als Wim 100 wordt, Oscar weer tegen hem uitkomt. Wim zou dan kijken of hij flinke stappen zou hebben gezet.
Betrokken clublid
Wim was een betrokken clublid. Ook bij buitenactiviteiten in de wijk, waarvoor onze schaakvereniging was uitgenodigd door organisator Jan Pierweijer, gaf hij als het even kon daarvan blijk.
Zo bracht hij een bezoekje aan onze schaakkraam, op het Minervapleinplein in onze wijk op 6 september 2019.
Onuitwisbare sporen verdiend
Ons gewaardeerde clublid verdiende zijn onuitwisbare sporen als medeoprichter van de Rotterdamse Marathon. De Telegraaf publiceerde de dag na zijn overlijden dit artikel.
Ook op de website van Rijnmond is een bericht van zijn overlijden en zijn betekenis voor Rotterdam en de marathon verschenen: ‘Medeoprichter Marathon Rotterdam Wim Witvliet op 100-jarige leeftijd overleden.’
Zijn heengaan …
laat onvergetelijke sporen achter in en buiten onze schaakvereniging. De coronacrisis maakt een laatste groet op woensdag 10 februari op Hofwijk onmogelijk. Vele clubleden hadden hem graag de laatste groet willen brengen. Zijn familie die mij bij monde van zijn schoonzoon, de heer Willemstein, van zijn overlijden op de hoogte bracht, heb ik over onze bijzondere band met Wim verteld. De familie ziet uit naar dit In Memoriam en weet zich vergezeld door onze laatste en zo gemeende groet.
Wij zijn Wim dankbaar voor alles wat hij voor onze vereniging heeft mogen betekenen en zullen hem in blijvende herinneringen gedenken. Wim, vaarwel en behouden vaart!
Namens alle clubleden
Jaap van Meerkerk