Met het heengaan van Henk de Kleijnen nemen wij te vroeg afscheid van een schaakvriend, van een alom gewaardeerd en gerespecteerd verenigingsman.

Hij was terecht trots op zijn erelidmaatschap van schaakvereniging Erasmus, uitgereikt onder andere als blijk van waardering voor zijn 12 jaar redacteurschap van Het Geschut, het clubblad van SV Schiebroek en SWR, voor zijn werk als organisator van jeugdschaaktoernooien, zijn schaaklessen aan de jeugd en voor zijn grote betekenis voor zijn club.

Henk was een enthousiast organisator en voor mij inspirator en voorbeeld. Kortom, Henk was een icoon van onze schaakvereniging. De vele reacties op zijn heengaan zijn grotendeels eensluidend. Een greep hieruit: “Een van de mensen van het eerste uur, een icoon van SV Schiebroek.” (Carel Keller) “Ik speelde mijn allereerste partij op de club (Erasmus) tegen hem. Hij heeft me over de streep getrokken om lid te worden. Daarna altijd leuk contact met hem gehad. Naar aanleiding van het drieluik met Wim Westerveld heb ik hem vorige week (!) nog gemaild en kreeg nog een reactie. Erg verdrietig.” (Daan Gijsbertse)

Schaakvriend Wim Westerveld schreef samen met Henk het prachtige drieluik over zijn rijke schaakleven, getiteld ‘Henk’. Ik citeer uit deel 1: “Zo’n buitengewoon opvallende clubman is Henk de Kleijnen. Niet van één club, maar van meerdere clubs. Eerst van Schaakvereniging Schiebroek, vervolgens van de Alphense Schaakclub, later van Schaakclub Messemaker 1847 en nu van Schaakvereniging Erasmus. Henk deed van alles. Schrijven en enthousiasmeren vooral. In de clubbladen, op de clubsites later, en in (lokale) kranten.”

Ik ontmoette Henk in 1961 en was toen 12. Ons gezin was in 1959 naar de nieuwbouwwijk Schiebroek verhuisd. En ik schreef me samen met Carel Keller in als 12-jarige voor het Schiebroekse jeugdschaaktoernooi in de Goede Herderkerk.

Voor het eerst meedoen aan een echt schaaktoernooi was natuurlijk geweldig! Henk was toen pas 18 jaar en maakte door zijn hele verschijning op mij veel indruk.

In 1963 wordt door Henk een zeer geslaagde jeugdschaakdag georganiseerd, memoreert hij zelf in het clubblad met ‘Een laatste terugblik op…’, waarvoor de sterkste jeugdspelers van Rotterdam zich inschreven. In de sterke hoofdgroep van zes spelers eindigden Bram de Knegt en Ben Riksen op de vijfde en zesde plaats. Ook de latere Nederlands kampioene Ada van der Giessen deed mee en veroverde de eerste plaats van de winnaarsgroep eerste klasse. Ook Bram de Knegt, Wim Westerveld, Rob Wit, Willem van der Wel en Evert van den Hooven namen geregeld aan deze Schiebroekse jeugdschaakdagen deel.

Op 14 april 1967 organiseerde Henk samen met collega bestuurslid Piet van Lien de achtste jeugdschaakdag van S.V. Schiebroek met maar liefst 126 deelnemers. Een daverend en “alles verbrijzelend record” aldus werd hierover in het clubblad gewag gedaan. Dit alles dankzij een punctuele en gerichte propaganda en de inzet van de organisatie. Schaakvereniging Schiebroek begon uit haar jasje te groeien en kon mede daardoor gaan omzien naar een grotere speellocatie.

Henk groeide uit tot een van de sterkste schakers van SV Schiebroek en bekroonde dit met het clubkampioenschap in 1965.

Henks schrijverstalent was onomstreden. Al in de jaren 60 en 70 maakte hij furore door publicaties in het clubblad, waarvan hij 12 jaar redacteur was. Om niet te veel zijn eigen naam onder al zijn epistels te hoeven zetten – driekwart van de totale inhoud was van zijn hand – schreef hij geregeld onder humoristische pseudoniemen, zoals Dr. Problematica voor de rubriek met problemen en puzzels en Dr. Petit van een – naar ik vermoed – rubriek over allerlei tijdens het schaken voorkomende problemen. Uit die tijd stammen ook de adviezen van hem hoe schakers af te leiden! Het waren 10 dolkomische technieken de tegenstanders te verleiden tot een stomme zet, waaronder trillen, een kledingadvies, schoppen, luidruchtig koffie aanbieden en diagonaal rookblazen.

Niet alleen op mij maakte Henk in die tijd indruk. Evert van den Hooven schrijft in ‘Een greep uit…’ “Tegen Henk de Kleijnen speelde ik één van mijn allereerste partijen voor de beroemde Keysercompetitie van Van Lien. Als 12- jarig jochie was ik zo zwaar onder de indruk van zijn toen al imposante postuur dat ik prompt verloor. Ontroostbaar was ik.”

Op het gebied van schrijven was hij mij ten voorbeeld. Hoe graag ik ook stukjes voor onze website schrijf, en waarvoor Henk mij zelfs tot mijn opluchting complimenteerde, Henk was er een meester in. Zo is een tweedelig feuilleton ‘Tot leringhe ende vermaeck’ uit 1966 van zijn hand en gaat over avonturen achter het bord met een mooie vrouw als tegenstander. Het was humor van grote klasse.

Op de foto Henk in 1975, in een voor velen herkenbare schaakhouding.

De volgende anekdote toont Henk zowel als initiatiefnemer voor de massakampen als organisator en verslaggever (Uit ‘Een greep uit 50 jaar Schiebroekse schaakhistorie’): In 1985 organiseerde Henk een massakamp. Ik (schrijver dezes) was namens SWR de contactpersoon en trommelde zoveel mogelijk schakers op om vervolgens per touringcar naar Alphen af te reizen en het tegen ASC op te nemen. We waren per bus naar Alphen afgereisd en zouden daar met 12½-18½ ten onder gaan.

Henk schrijft humoristisch villein in het januarinummer van het Geschut: “Ik kan SV Schiebroek/Westen Regina nog altijd niet als een tegenstander in de normale betekenis van het woord beschouwen… Het is veel aantrekkelijker om, zoals vorig jaar, een uitdagend verslag te schrijven over een schrijnende nederlaag dan over een klinkende overwinning.” En, over de jeugd: “Enigszins beschaamd herinnerde ik me vooraf aan Jaap van Meerkerk te hebben voorgesteld de jeugdpartijen niet voor de totaalstand mee te laten tellen aangezien het Alphense trio enkele jaren ouder was … Jaap had nonchalant gereageerd met de woorden “Ach, laat maar. Daar worden ze hard van.” De schurk. Hij moet geweten hebben hoe sterk de SWR-jeugd werkelijk is.”

Henk nam heel vaak en o zo graag deel aan het grootste schaakevenement ter wereld, het Hoogovens schaaktoernooi, wat later Corus geheten en inmiddels al weer jaren het Tata Steel Chess Tournament. In 2014 kwam ik hem daar weer eens tegen en hij genoot zienderogen. Ik schoot bovenstaande plaatjes vlak na elkaar.

Op 14 december 2015 vierde Erasmus tijdens de jaarlijkse feestavond haar tweede lustrum in de speelzaal van Arcadia. Henk was uiteraard van de partij en was ingedeeld bij zijn schaakvrienden van weleer. Op de foto van links naar rechts Vincent Smol (nieuw lid), Peter Weeda, Victor Hooftman, Henk de Kleijnen, Henk Ochtman en generatiegenoot Bram de Knegt.

Hier zien we Henk in 2017 met zwart tijdens een clubavond in actie tegen Wim Posthumus.

Erasmus speelde toen in Borgsate, aan de Meidoornsingel te Schiebroek.

In Charlois tegen de gelijknamige schaakclub. Henk als inspirerende non-playing captain van het eerste team van Erasmus. Het is vrijdag 15 december 2017. Op de foto zitten naast Henk van links naar rechts Murdoch Mac Lean, Paul Wilhelm en ondergetekende, toeschouwer Jaap van Meerkerk.

Het is 8 april 2019 en Henk speelt hier in de huidige speelzaal van Erasmus, in huis van de wijk Arcadia, voor de interne competitie tegen Kees van Toor. Murdoch Mac Lean (links van hem) tegen Wim Westerveld.

Op 15 november jongstleden vroeg voorzitter Frank van Zutphen de aanwezige clubleden voor aanvang van de clubavond Henk te gedenken. Een minuut stilte ter nagedachtenis aan Henk. Ons aller schaakvriend is niet meer. Wij zijn heel dankbaar voor wat hij ons als clubgenoot en schaakvriend bood. Voor alles wat we samen hebben beleefd. Een glimp daarvan heb ik geprobeerd in dit In Memoriam te schetsen.

Namens alle clubleden en oud-clubleden zeg ik “Henk we gaan je heel erg missen. Dank voor alles wat je voor ons hebt betekend.” Vanaf deze plaats wens ik zijn echtgenote Jolanda en familie heel veel sterkte toe.

Henk, vaarwel, voor altijd in ons hart.

Jaap van Meerkerk