Mijn schaakvriend, onze schaakvriend, overleed op 13 juli 2023. Toen echtgenote Carla me op 14 juli belde wist ik het al van Wim Posthumus, die hem had willen spreken. Maar het hoefde niet meer.

Pim heeft nadat de ziekte bij hem werd geconstateerd, bewust gekozen voor een weg met heel veel behandelingen.

Ook stond hij open voor experimenten met nieuwe medicatie. Hij wilde zo graag zijn leven nog verder leven. Greep daartoe alle kansen. Een groep familieleden, vrienden en diverse clubgenoten bracht hij met grote regelmaat op de hoogte via zijn ‘updates’, zijn Medische Ontwikkelingen, een serie die de 41 zou aantikken.

In zijn laatste update van 15 juni schreef Pim:

Goed, eerst het slechte nieuws maar weer want goed nieuws is er niet … er komen geen experimentele behandelingen meer, de oncoloog kan eigenlijk niets meer voor me doen, einde oefening dus … hier word ik geen 80 mee…Weet niet of er nog mails zullen komen… Ik zeg nu goodbye tegen jullie, het was leuk zolang het duurde…

Erasmiaan Pim

Pim schaakte bij onze vereniging vanaf het ontstaan ervan in 2005. In 2006 eindigden wij bij het Watertorentoernooi met 4 uit 7 gebroederlijk naast elkaar. Dat vond ik een eervolle plek. Pim werd immers geregeld voor het eerste team opgetrommeld. Hij had een goede kennis van de openingen, was handig en vindingrijk in de combinaties en zijn eindspeltechniek maakte indruk op me. In toreneindspelen voelde hij zich als een vis in het water.

Op de foto (oktober 2017) zien we Pim in de speelzaal van Brogsate spelen tegen Bram de Knegt.

Meelevend, wijs, kalm, beschouwend, integer en om niet te vergeten, zijn droge rake humor. Herkenbare kwalificaties die ik al lezend over hem tegenkom. Pim als clubgenoot, als medemens. Begaan met zijn tegenstanders, de mens achter het bord. Nooit hoorde ik iemand kwaad over Pim spreken. Hij was echt met anderen begaan, en die warmte kreeg hij terug.

Pims gezondheid liet veel te wensen over, maar klagen hoorde je hem niet. Zo kampte hij met een zeer beperkt gezichtsvermogen. De laatste jaren kreeg Pim vaak de lichtste plek in de speelzaal toegewezen. Zijn notatievelletjes waren extra ruim bemeten.

Pims partijen duurden langer dan gemiddeld. Zijn volharding stellingen uit te spelen die anderen wellicht zouden opgeven, toonde zijn vechtersmentaliteit, en ontegenzeglijk dus ook zijn hardheid. Het zijn deze eigenschappen die hem mede hielpen bij zijn grootste strijd, die van zijn leven.

Pim behoorde bij de subtop van Erasmus. Ik doe lukraak een greep uit enkele uitslagenlijstjes: In 2006-2007 scoorde hij 4½ uit 7 in de finalegroep B. In het rapidkampioenschap van 2010 eindigde Pim met 6 uit 11 (TPR 1844). In hetzelfde jaar een gedeeld vierde plaats met 9½ punt in de voorronde van de interne competitie.

En in het seizoen 2019-2020 (net voor corona uitbrak) eindigde Pim op een gedeeld eerste plaats bij de interne rapidcompetitie met een score van 7 uit 8 en een TPR van 2151!

Het derde team van Erasmus viert het kampioenschap met een etentje bij restaurant Kade 4, aan de Oude Haven. Van links naar rechts: Jan Smit, Anton van Berkel, Jan Hoek van Dijke, Pim Kleinjan, Hans Brobbel en Murdoch Mac Lean.

Dat hij goed scoorde in de tienkampen van Wijk aan Zee is bekend genoeg. In 2007 bereikte Pim zijn hoogste FIDE-rating: 1945 en in 2010 had Pim nog een heel beste score van 1939. In de periode daarna zakte Pim terug naar ergens rond de 1800+. Niet zijn leeftijd, maar zijn ziekte was daarvan de oorzaak. Maar zijn liefde voor het schaken bleef fris en springlevend.

Jeugd

Pim voelde zich bijzonder verbonden met het reilen en zeilen van onze schaakjeugd. Ook bij SG Overschie had Pim aan de jeugd lessen gegeven. Pim werkte graag mee aan het openingsfeest van onze nog prille jeugdafdeling in oktober 2017 (zie de foto, waar Pim achter de prijzentafel staat) en gaf ook bij Erasmus jeugdschaaklessen. Toen hun sympathieke docent Pim moest afhaken vanwege zijn ziekte vonden de kinderen dat erg jammer.

Erasmuspenning

Pim ontwierp op verzoek van het bestuur het ontwerp voor de Erasmuspenning. Deze werd in augustus 2019 geslagen en wordt sindsdien uitgereikt aan alle leden van onze vereniging.

De eerste penning werd door onze voorzitter Frank van Zutphen uitgereikt aan ons toen oudste lid Wim Witvliet op 11 november 2019 ter gelegenheid van het 125-jarig bestaan van onze schaakvereniging, schreef onze PR-man Aad Jan Roos in zijn persbericht. Een heel bijzonder moment dus, zowel voor Witvliet als voor Pim als ontwerper van het zilveren kunstwerkje. Voor Pim was het daarna niet zo moeilijk meer om een schuilnaam te bedenken op het schaakplatform lichess.org: juist ja, die werd Penning!

Een ezelsbruggetje om dit feit niet te vergeten, is te spreken van ‘de penning van Pim’ net zoals ‘de stukken van Steenbergen’ (Frits Steenbergen schonk na zijn heengaan Erasmus 48 nieuwe schaakspellen).

Erespeld

Een bijzonder moment voor onze Pim, voorafgaande aan ronde 5 van het Watertorentoernooi 2023 op 8 mei van dit jaar. Vanwege zijn 50-jarig lidmaatschap van de KNSB kreeg Pim de erespeld opgespeld door onze voorzitter Frank van Zutphen en Niels van Diejen, vice-voorzitter van SG Overschie.

Pim was vanaf 1972 ook lid van laatstgenoemde club, waar hij bestuurslid en jeugdtrainer was. Gelukkig kon Pim dit feestje nog meemaken!

Open Senioren in Dieren

Pim schaakte een tiental jaren mee in Dieren, in de zomer, als deelnemer aan het Open Seniorentoernooi. Ook vorig jaar nog, samen met Wim Posthumus. Wim heeft hieraan nog herinnerd tijdens zijn toespraakje op de crematieplechtigheid.

Deze iconische foto – Dieren 2018 – staat symbool voor een aantal kenmerkende eigenschappen van Pim. In een bijna lege zaal zit Pim linksachter. Doorzettingsvermogen en uithoudingsvermogen hielden hem op de been. Hij stond op achterstand, twee pionnen achter. In een ongelijk speelveld met ongelijke lopers. De partij werd wel remise.

Rapidcluppie

Onze rapidclub ontstond zo’n 8 jaar geleden. Vier bevriende clubgenoten Pim, Wim Posthumus, Gerard Kastelein en ik. We kenden elkaar natuurlijk van onze schaakclub Erasmus en kwamen elkaar jaarlijks tegen in Wijk aan Zee. Al gauw werden deze toernooitjes een heel leuke gewoonte.

We kwamen om beurten bij ons thuis. Bij Wim in zijn paradijstuin in Bleiswijk, bij mij thuis in Ommoord en het meest bij Pim, in zijn mooie appartement met zicht op de kathedraal. Prachtig. We keken ernaar uit en genoten van de koffie en taart van Pims echtgenote Carla. Zij kletste vooraf gezellig mee tijdens het doornemen van de laatste schaakroddels en het nieuws van de dag.

Na de koffie en de taart en nog eens koffie en taart trokken we de bekende lootjes om 11.00 uur en stelden onze digitale klokken in op 15 + 5 minuten. Wim scoorde vaak de meeste punten, maar Pim ging er ook meerdere keren met de hoofdprijs vandoor. Om 13.00 uur een uitgebreide lunch. Als we bij Pim waren gingen we vaak naar Loetje tegenover de Markthal.

Jan Smit en de laatste jaren Karel de Neef, vulden ons viertal aan nadat Gerard wegens zijn tanende gezondheid helaas moest afhaken.

Pim nam steeds meer het initiatief de rapidclub weer snel bij elkaar te krijgen en keek er zeer naar uit.

Op 2 maart schaakte hij nog bij Karel de Neef die erwtensoep trakteerde. Op 2 mei schaakten we nog bij Pim thuis. Het zou de laatste keer voor hem zijn. In juni lukte het ons niet meer de club bij elkaar te krijgen. Hadden we dat maar wel gedaan…

We leerden echtgenote Carla beter kennen. Ze toonde zich betrokken en vertelde ons over Pims wel en wee en ook over haar tv-optreden met haar zangkoor. Carla maakte bij ons indruk met haar creativiteit en had reden genoeg ermee te koop te lopen. Ze schilderde en schiep. Pim was een uitstekende fotograaf! Zijn foto’s laten ons op verrassende wijze mensen zien in hun doen en laten op straat. Ook het fraaie licht- en lijnenspel van gevels toont hij ons als kunstwerk in zwart-wit. Ze sieren de muren van zijn appartement. Jawel, er hangt in huize Pim veel moois aan de muur! Onze rapidclub stond er vaak letterlijk bij stil!

Wijk aan Zee

Pim speelde vele en vele jaren mee in de tienkampen van Wijk aan Zee (Hoogovens schaaktoernooi, Corus, Tata Steel Chess Tournament). Meestal kwam hij uit in groep 4. Hij logeerde dan in het chique en prijzige hotel Het Hoge Duin, de laatste jaren in het natuurvriendenhuis de Banjaert.

Pim in gesprek met clubgenoot Lucian Mihailescu en ondergetekende.

Daar moest hij wel even eerst, voordat hij zich inschreef in De Moriaan, zijn eigen bed opmaken en naar de Coöp toe om wat in te slaan. Omdat Pim slecht ter been begon te worden werd voor hem de enige kamer met eigen douche en toilet gereserveerd. Een ongekende luxe dus in de gezellige Banjaert. Wat heeft Pim er de laatste jaren nog van genoten. Van de ontmoetingen met de bekende stamgasten, allemaal schakers die voor hem een vertrouwde groep vormden.

Pim tijdens de tienkamp in groep 4, hier in de volle speelzaal van de Moriaan, in afwachting van de gong voor de zoveelste ronde. Zijn tegenstander is voor Pim geen onbekende. Ger Hageman logeerde (en best pikant, analyseerde) ook in de Banjaert. Schuin tegenover Pim zit Johan van de Griend, die Pim vaak tegenkwam als deelnemer aan de open toernooien van Erasmus.

Pim had altijd een bijzonder papiertje bij zich, een bespioneerbriefje. Hij wist voor elke volgende ronde met zwart en met wit hoe zijn tegenstanders zouden openen.

Pims favoriete restaurantje was de Italiaan, Pizzeria Tarantella aan de Relweg, vlak bij De Moriaan, de tot speelzaal omgetoverde sporthal. Daar sprak onze eetgroep vaak na afloop van de speelronde af. De kans dat Pim daar in het bomvolle restaurantje mooie wijn en spaghetti met zalm bestelde was bijna net zo groot als Frans Maas’ bestelling van twee appelsap!

Tijdens de tienkampen in Wijk aan Zee analyseerden we gezellig en leerzaam in de huiskamer van natuurvriendenhuis de Banjaert. Daar merkte ik dat Pim het spelletje goed begreep en kreeg ik diverse tips. Pim nam steevast zijn opvouwbare plastic bord en stukken mee. Het bord van Pim.

Op de foto zet Pim de stukken op in de huiskamer van de Banjaert. Met hem aan tafel zitten de schrijver van dit In Memoriam, die de foto nam, Willem van der Wel en Evert van den Hooven (oud-leden van SV Schiebroek, het latere SWR, dat in 2005 op zou gaan in Erasmus).

Eens merkte hij droogjes op dat ik mijn eindspelkennis moest verbeteren om gewonnen stellingen ook te winnen. Zo die kon ik in mijn zak steken.

Als er in de huiskamer om 22.00 uur werd geanalyseerd, nam Pim bij die gelegenheden graag een fles goede wijn mee.

Geregeld aten we boerenkool in café De Zon. Niet alleen de naam ‘Zon’ (Hoe dan, het waait en regent), andere dingetjes zaten me ook dwars. De (voor mij) te bescheiden portie en de plas jus in het kuiltje van de stamppot midden op mijn bord bevielen me niet echt. Ik zou zelf wel eens… En ja hoor, daar zat ik toen aan vast. Een week later was het zover en moest ik in plaats van mijn duinwandeling naar de Coöp om inkopen te doen voor mijn ‘specialiteit’, boerenkool stamppot. Pim trakteerde uiteraard op een prima wijn.

Op de vrije dag werd steevast Amsterdam bezocht. Hier staan Pim, Wim, Nathanaël Spaan (RSR) en Arnold Rijken (RSR) voor de Joodse synagoge.

De ochtendwandelingen in weer of geen weer stonden na het ontbijt vanaf 10 uur gepland. Pim liep die graag mee, maar kreeg steeds meer last van zijn heupen. Toch zette hij ondanks de pijnscheuten door en de wandelende schakersgroep temporiseerde wat. Ze waren doorgaans meer met hun partijen bezig dan met de route. Als hun resultaten goed bevielen namen hun praatjes toe. Pim liet zich nieuwe heupen aanmeten en kon daarna vrijwel zonder pijn weer meelopen.

In de coronatijd stond ook het schaken in Wijk aan Zee stil. Dat ging ook Pim zeer aan het hart. Toen na het twee jaar durende Wijk-aan-Zeeloos tijdperk het weer kon, schreef de Tata-rapidclub zich weer in. Pims gezondheid was ondertussen dermate achteruitgegaan dat hij moest kiezen voor de vierkamp. Karel de Neef en ik kozen daar ook voor. Na twee jaar weer op de bekende plek! Het zou Pims laatste Tata worden.

In alle 41 updates die Pim zijn vrienden stuurde, leerden we hem nog beter kennen. Pim zat de afgelopen vijf jaar in een totaal andere wedstrijd. Een levensstrijd waarvan de uitslag ongeacht de duur ervan vaststond. Wij bewonderen Pim voor de moed en de volharding waarmee hij die wedstrijd tot op het laatst uitvocht. Hij toonde daarbij een opvallende monterheid die uiteindelijk in de allerlaatste weken moest plaatsmaken voor berusting. Een voorbeeld voor ons, hoe toe te leven naar het onvermijdelijke.

Vaarwel Pim, je blijft voor altijd in de herinnering van al degenen die je tijdens je rijke en lange schaakleven hebt ontmoet!

Ik wens Carla en familie veel sterkte toe de komende periode.

Met een warme groet,

Jaap van Meerkerk