De partijen achter de partijen
Maandag 24 juli stond de tweede avond van het zomerschaak op het programma bij schaakvereniging Erasmus. Voor het thema liet ik mij deze keer inspireren door onze recent overleden schaakvriend Pim Kleinjan.
Hij had – welke schaker heeft dat niet? – een scherp oog voor schaakborden die verkeerd stonden. Lees zijn prachtige verhaal over foute borden. Gebaseerd op dat thema was de stap naar schaken in films snel gemaakt.
Schaken komt vaak voor in films. Uiteraard in specifieke schaakfilms (zie bv. deze lange lijst van schaakfilms en -romans), maar vaak ook in films die niet over een schaker of een schaakevenement gaan. Veelal om de hoofdrolspelers extra intelligent te laten lijken of om invulling te geven aan een epische strijd tussen de twee hoofdrolspelers. In veel van deze films worden echter redelijk basale fouten gemaakt, vaak staat het schaakbord dan bijvoorbeeld niet goed.
In de epische scene in The Seventh Seal uit 1957 bijvoorbeeld daagt ridder (en hoofdrolspeler) Antonius Block de Dood uit voor een schaakpartij. In deze scene (in de video ‘Top 10 Greatest Chess Scenes in Movies‘ vanaf minuut 24:28) blijkt inderdaad het schaakbord niet goed te staan. Bill Wall heeft een prachtige inventarisatie gemaakt met schaakfouten in films en video’s.
Van de schaakfouten in films kwam ik al snel terecht bij epische schaakpartijen in films. Maar wat werden er nu eigenlijk voor partijen gespeeld in die films? Waren het bestaande partijen of werden er willekeurig wat zetjes gespeeld? Dat werd een erg leuke en interessante ontdekkingsreis. Want uiteraard wint een hoofdrolspeler in een film niet door een toreneindspelletje uit te melken, maar op een spectaculaire wijze met prachtige zetten en indrukwekkende offers!!
In de video ‘Top 10 Greatest Chess Scenes in Movies‘ zijn verschillende geweldige schaakscenes te zien. De video start met de scene uit ‘Game of Shadows’, de scene met Harry Potter start vanaf minuut 12:22 en de scene uit ‘From Russia with Love’ start vanaf minuut 20:40.
Trouwens nog enkele opvallende zaken over schaken in films: spelers praten tegen elkaar en niet altijd even vriendelijk. Bij een echt partij zou je daarvoor een waarschuwing krijgen… En in films worden zetten nagenoeg altijd heel snel gespeeld. Ook wel logisch natuurlijk anders zou zo’n film natuurlijk erg lang gaan duren 😉
Tijdens het zomerschaak liepen we een selectie van partijen langs (waarbij wij eerst naar het filmfragment keken en daarna naar de echte partijen). Hieronder zijn alle partijen na te spelen.
Harry Potter and the Philosopher’s Stone
Jeremy Silman heeft ook een leuke beschouwing gemaakt van zijn ervaringen bij deze film! Zie hiervoor het artikel 'Creating the Harry Potter Chess Position'.
A Game of Shadows
From Russia with Love
Queen's Gambit, episode 1: Beth Harmon defeats Mr. Shaibel
Queen's Gambit. Episode 2: Beth Harmon defeats Harry Beltik
Queen's Gambit: Episode 7: Beth Harmon finally defeats Vasily Borgov
Voor wie er nog niet genoeg van heeft; alle partijen van Beth Harmon zijn te vinden op Chessgames.com. Daarin onder meer ook een partij van de Nederlandse Grootmeester Daniël Stellwagen!
Op maandag 7 augustus is de laatste avond zomerschaak van dit seizoen met Wim Westerveld en een hele bijzondere gast! Hou hiervoor de website in de gaten.
Frank van Zutphen
